Jastruny, potocznie znane wszystkim jako margaretki, to należące do rodziny astrowatych byliny i rośliny jednoroczne. Naturalnie występują na terenie południowo-środkowej Europy i Azji. Rodzaj Leucanthemum liczy około 25 gatunków, z czego 5 należy do flory Polski:

• jastrun górski (Leucanthemum adustum)
• jastrun okrągłolistny/Waldsteina (Leucanthemum waldsteinii) – bylina dorastająca do 75 cm wysokości, koszyczki białe z żółtym środkiem, występuje w Tatrach.
• jastrun zapoznany (Leucanthemum ircutianum)
• jastrun wielki (Leucanthemum maximum) – tworzy kępy zielonych, ząbkowanych liści, które wraz z kwitnieniem osiągają do 80 cm wysokości. Kwiaty białe z żółtym środkiem. Niektóre odmiany:

*Christine Hageman

jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare) – dorasta do wysokości 1m, spotkać go można na łąkach, w zaroślach, na brzegach lasu. Kwiaty białe z żółtym środkiem. Idealny na kwiat cięty.

Obecnie w sprzedaży jest mnóstwo odmian jastrunów, różniących się budową i kolorem kwiatostanu (koszyczka), jak i wysokością. Są to w większości kultywary powstałe z jastruna wspaniałego, który z kolei jest krzyżówką innych gatunków, m.in. Leucanthemum lacustre i Leucanthemum maximum.

Jastrun wspaniały (Leucanthemum x superbum) – dorasta do wysokości 70-80 cm. Niektóre odmiany:

• *Real Galaxy – dorasta do 70 cm wysokości, kwiaty białe z żółtym środkiem, płatki wąskie, jakby postrzępione, tworzą kilka warstw. Kwitnie od lipca do października.
• *Real Glory – dorasta do 65 cm wysokości, kwiaty białe z żółtym środkiem, płatki wychylone lekko w dół, uwypuklony środek. Kwitnie od lipca do sierpnia.
• *Real Dream – dorasta do 65 cm wysokości, kwiaty zielonkawożółte z żółtym środkiem, płatki tworzą trzy warstwy. Kwitnie od lipca do października.
• *Snow Cap – dorasta do 45 cm wysokości, kwiaty białe z żółty oczkiem. Kwitnie od czerwca do września.
• *Victorian Street – dorasta do 35 cm wysokości, kwiaty białe, półpełne. Kwitnie od czerwca do września.
• *Goldfinch – dorasta do 75 cm wysokości, kwiaty jasnożółte, półpełne. Kwitnie od czerwca do października.
• *Freak – dorasta do 35 cm wysokości, kwiaty białe z żółtym środkiem, płatki śmiesznie podkręcone, tworzą kilka warstw. Kwitnie od czerwca do września.
• *Crazy Daisy – dorasta do 70 cm wysokości. Kwiaty białe, pełne do półpełnych z żółtym środkiem, płatki pierzaste. Kwitnie od czerwca do września.

Jastruny tworzą kępy ciemnozielonych, ząbkowanych, z reguły półzimozielonych liści, z których wyrastają słabo ulistnione łodygi z przepięknymi kwiatami. Kwiatostan, zwany koszyczkiem, składa się z białych kwiatów języczkowych (w większości są one białe) i żółtych kwiatów rurkowatych. Typ koszyczków jest przeróżny: pojedynczy, półpełny, pełny, pierzasty, z podkręcanymi płatkami lub o uwypuklonych czubku.

Jastruny najlepiej czują się na stanowiskach słonecznych, ewentualnie półcienistych. Preferują żyzną, umiarkowanie wilgotną i przepuszczalną glebę. Nie służy im zbyt mokre, ciężkie podłoże.

Do zabiegów pielęgnacyjnych należy:

• usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, zapobiegające wysiewaniu się,
• usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, pobudzające rośliny do ponownego kwitnienia,
• odmładzanie, poprzez podział kępy (jastruny należą do krótkowiecznych bylin),
• podpieranie wysokich gatunków i odmian, zapobiegające rozłamywaniu się na boki,
• ściółkowanie, zapobiegające wyparowywaniu wody z podłoża.

Do chorób atakujących jastruny należą:

• guzowatość korzeni (Agrobacterium tumefaciens) – choroba wywołana przez bakterie, na korzeniach widoczne narośla.
• zgorzel siewek (Botrytis cinerea, Pythium sp. i inne)
• werticilioza (Verticillium albo-atrum, V. dahliae) – porażone rośliny żółkną, więdną, a następnie zamierają.
• zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia) – widoczne brązowe, powiększające się plamy, potem biała grzybnia, z reguły na dolnych liściach i podstawie pędu.
• mączniak rzekomy (Oidium chrysanthemi) – na kwiatostanach pojawiają się brązowe plamy, rozrastające się od wierzchołków płatków ku ich nasady. Kwiatostany zamierają.
• rdza (Puccinia spp.)
• septorioza (Septoria obesa, S. chrysanthemella)
• szara pleśń (Botrytis cinerea) – może pojawić się na liściach, pędzie lub kwiatach języczkowych w postaci plam. Porażone części zamierają.

Do szkodników atakujących złocienie należy:

• węgorek chryzantemowiec (Aphelenchoides ritzemabosii) – nicień, na liściach powstają brązowe plamy ograniczone nerwami.
• mszyca śliwowo-ostowa (Acaudus cardui)
• pienik ślinianka (Philaenus spumarius) – pluskwiak, w wyniku żerowania rośliny gorzej rosną, poznać go można po pianie obecnej na roślinie, pod przykryciem której żeruje.
• zmienik lucernowiec (Lygus rugulipennis) – pluskwiak, widoczna deformacja kwiatostanów i liści, oraz zahamowany wzrost.
• miniarka ogrodówka (Chromatomyia horticola) – muchówka

Polecam ciekawy artykul o jastrunach:
http://www.chicagobotanic.org/downloads/planteval_notes/no30_leucanthemum.pdf